قاب سیاست بسیار کوچک است،نوشته ای بر نمایشگاه "تاریخ بازی" در گالری اعتماد

مریم امیرفرشی(نوشته ای بر نمایشگاه "تاریخ بازی" در گالری اعتماد)

قاب سیاست بسیار کوچک است

لوسین فروید مقابل سه پایه نشسته وبرای بیستمین بار ملکه انگلستان را به آتلیه خودکشانده ،تاچرهره اورا بربوم تصویر نمایدو تنها لطفی که کرده به خاطر او کت به تن نموده ،در فاصله زمانی کشیدن پرتره ملکه یک بار اندازه بوم را کوچکتر کرده و درآخرتاج ملکه را کوچکتراز سر وی به تصویر کشیده ."ریچاردکُرک منتقدبرجسته روزنامه تایمز،این اثر رابه عنوان اثری "دردناک،دلیر،صادق،خوددارواز همه مهم تر به وضوح اندیشیده شده" تحسین کردند."(برگرفته از متن ابتدایی کاتالوگ نمایشگاه).ابعاد تابلوی چهره ملکه الیزابت که در سال 2001توسط لوسین فروید به پایان رسید 15.2 *23.5 سانتیمتر بود .ابعادی کاملا نامتعارف برای یک تابلوی پرتره.این ماجراشاید یکی از دلایلی بوده که آیدین خانکشی پوررا به برگزاری نمایشگاه "تاریخ بازی"درگالری اعتماد ترغیب نموده .وی به مناسبت روز تولدلوسین فروید نوه زیگموند فروید 93 بوم سفیدرا باهمان ابعاد انتخاب کرده ،93نقاش را که به قول وی اکثرا فیگوراتیو هستند،انتخاب نموده وبه ایشان سفارش داده تاتصویر نود و سه سیاست مدارازنقاط مختلف جهان را که البته همگی هم سیاستمدار نیستند مانند (مالکم ایکس که مثلا فعال سیاسی مذهبی بوده) را روی آن ها نقاشی کنند. نمایشگاه در دو سطح قابل بررسی است سطح اول بررسی خود آثاربه عنوان جزوی از یک مجموعه وسطح دوم به عنوان یک اثر کلی ومتفاوت.در سطح نخست ما با نودوسه اثر مواجهیم که به لحاظ محتوا وتکنیک با هم متفاوت بوده وهرکدام مستقل جای گفتگو وبحث دارند. "تاریخ بازی "عنوانی است که مخاطب را برای دیدن نمایشگاه ترغیب نموده وایده خلاقانه ای دارداماتشخیص این که آیا نقاشان دقیقا توانسته اند از عهده اجرای آن بربیایند،امرساده ای نیست.می توان آثاررا به چندین بخش تقسیم کرد بخش اول،آثاری که صرفا به بازنمایی چهره سیاستمداران پرداخته اند که بعضا با ضعف یاقدرت تکنیکی به لحاظ اجرابانگاه کلاسیک در این حوزه روبروهستند،مانندنقاشی چهره فیدل کاسترو-علی خوشکام،بیل کلینتون-محمدخلیلی یا ملک عبداله-امیرجدیدی .بخش دوم آثاری که صرفا به بازنمایی چهره نپرداخته وبیشتر سعی کرده اند با تکیه بر شخصیت سیاسی مورد نظر،مفهوم متفاوتی رابه بیننده منتقل کنند،مانندریچاردنیکسون-وحیدجعفرنژاد،بی نظیربوتو-همابذرافشان،روزولت-بهنام کامرانی ویاحسنی مبارک اثرنیکزادنجومی وبخش سوم ،آثاری که اصلا به موضوع چهره نپرداخته و از عناصر دیگری برای انتقال مفهوم مورد نظراستفاده کرده اندهم چون کیم چون ایل –مرتضا پورحسینی یا مالکم ایکس اثر نیکو ترخانی که در این بخش اثار تحت تاثیر تجربه به نظر متفاوت خالق آن قرار گرفته اندامابیشتر در خدمت خودنمایی بوده اندتا بازنمایی .درباره تمامی آثار شرکت کرده در این نمایشگاه با توجه به خود شخصیت ها می توان به تفصیل سخن گفت.دربیشتر آثاربرداشت هنرمندان ازشخصیت هابسیار سطحی وتقلیل گرایانه بوده وبه نظر می رسد ایشان بیشتر علاقه به مشارکت داشته وخیلی موضوع را جدی نگرفته اند.حتی تجربه ،نوع نگاه وبرخورد لوسین فرویدنیز دراکثر آثار موردتوجه واقع نشده .منظورم موقعیت سیاسی ملکه وتقابل آن با فروید نیست ،منظورم استفاده از تکنیک شخصی ،در خدمت مفهوم مورد نظر،توسط فروید است.همه هنرمندان نتوانسته اند تاثیرمتفاوت وماندگاری بر مخاطب در مواجهه اولیه با اثر ایجاد نمایند،باوجوداین که اسامی مشهوری درلیست نقاشان این نمایشگاه مشاهده می شود.یکی ازریشه های این عدم موفقیت هنرمندان نداشتن درک درستی ازشرایط انضمامی خودشخصیت ها در بافتار موقعیت ایشان(از لحاظ اجتماعی ،سیاسی وغیره) به نظر می رسد. مثلا درپرتره مائو نقاش جوان این اثرتجربه شخصی خود را از کالای چینی وتاثیری که از آن گرفته بازنمایی کرده ونه شخصیت مائو.سطح دوم یعنی بررسی خود نمایشگاه به عنوان اثری متفاوت برای من از اهمیت بیشتری برخوردار است . به نظرم این نمایشگاه اثرآیدین خانکشی پور است تا روایت تصویر نود و سه نقاش وگردآمدن آن ها در یک گالری .آیدین خانکشی پور با بهره گیری از روایت لوسین فروید هوشمندانه دغدغه های دیگری را دنبال کرده .نام نمایشگاه "تاریخ بازی"است اما چرا تاریخ و چرا بازی.شایداو با تکرار چهره سیاستمداران سراسر جهان نود و سه بار تکرار کرده که قاب سیاست بسیار کوچک است ،وهر تصویر بازنمایی یکی از چهره های آن است ،یکی شفاف و قابل شناسایی است ،یکی مخدوش ،یکی تبدیل به یک تمبر یک ریالی شده ویکی نفرت انگیزوترسناک است .یابااجرای این ایده خواسته توجه مخاطبین متفاوتی را به خود جلب نماید. وی با به کار گیری یک ایده با هنرمندان به یک بازی دست زده ،ونهایتا درچارچوب آن ،وضعیتی را به ایشان تحمیل نموده .تنها در میان نود وسه نقاش یک نفر بنا به هر دلیل ،ساختار شکنی کرده ویک هفته قبل از چاپ کتاب به کل ماجرا رودست زده وتوانسته با به جا گذاشتن فضای خالی ونام خود روی دیوار گالری ،نگاه خود به مخاطب را اعلام کند.ایده این نمایشگاه صرف نظر از این که در حال حاضر همه چیز بر موج سیاست شناور شده و به نوعی از آن منتفع یا متضرر است ،ایده خلاقانه وهوشمندانه ای است واین توانایی را داردکه در عرصه بین المللی مطرح شده ونظر مخاطبین متفاوت ومختلفی را به خود جلب نماید . این نمایشگاه در جلب نظر بازار هنر موفقیت بیشتری کسب کرده تا این که دریچه جدیدی را از نگاه هنرمندان ایرانی در حوزه سیاست به روی مخاطبین بگشاید.هنر اساسا با سیاست آمیخته ودرآن تاثیر گذاراست وصرف انتخاب سوژه سیاسی آن را سیاسی نخواهد کرد.آیدین خانکشی پوربا این که اخیرا بسیار پرکار است و نمایشگاه های مختلفی را هم زمان و در گالری های مختلف بر پاکرده ،نسبت به فعالان هم ردیف خود که بعضی از آن ها این روزها چون ستاره جدیدی کشف می شوند، حرفه ای تر عمل نموده وبسیار کم ادعا تر از فعالان دیگر در این حوزه ظاهر شده است وخلاقانه توانسته محدودیت ها ومحرومیت ها را تبدیل به فرصت نماید.این نمایشگاه تصویرظرف پرتقالی را در ذهنم ایجاد می کند که تازه ،خوشرنگ ودست چین است اما ممکن است درون آن پوک باشد وترش ،یا آب دار وشیرین اما هر چه هست بهترازظرف پرتقال های پلاستیکی ،شیک ودکوری است که این روزها در اکثر گالری های تهران به ویژه توسط کیوریتورها به مهمانان شان تعارف می شوند.